قیمت تمام شده

نرم افزار حسابداری صنعتی

نرم افزار حسابداری صنعتی، مهمترین سیستم از مجموعه سیستمهای مالی است. وظیفه آن تامین نیازهای اطلاعاتی سطوح مختلف جهت بکارگیری اهرم مدیریتی برنامه ریزی و کنترل است. اطلاعات بهای تمام شده محصولات و نیمه ساخته‌ها ، به عنوان حلقه ارتباطی بین برنامه ریزی و کنترل محسوب می‌شود. از طریق برقراری این ارتباط وانتقال مداوم اطلاعات است که حسابداری سنجش مسئولیت و انعطاف پذیری در تصمیمات مدیریت امکان پذیر خواهد شد.

نرم افزار حسابداری صنعتی یا سیستم قیمت تمام شده بطور خلاصه وظیفه جمع آوری اطلاعات تولید را به عهده دارد. شامل هزینه‌ها ، میزان تولید محصولات و نیمه ساخته‌ها ، مقادیر مصرف ، موجودی پای کار در پایان دوره و از این قبیل.نیز اخذ اطلاعات مشابه به صورت پیش بینی ، جهت تهیه و تنظیم صورت قیمت تمام شده محصولات ساخته شده و نیمه ساخته. همینطور توصیف انحرافات و واریانس های ایجاد شده در عملیات طی دوره. این نرم افزار با تجزیه و تحلیل گزارشات و بررسی‌ راههای تولید و اعمال کنترل بر روی هزینه‌های مواد، دستمزد و سایر هزینه‌های تولید، روشهای کاهش بهای تمام شده را بیان می‌کند.

شناسایی هزینه ها در حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی طی فرآیندی هزینه‌ها را شناسایی ، اندازه گیری، طبقه بندی، تلخیص و جمع آوری می‌نماید. اصطلاحاً به آن هزینه یابی اطلاق می‌شود. همچنین نرم افزار حسابداری صنعتی سیستمی است که اطلاعات به وجود آمده در آن هم در سیستم‌ حسابداری مالی و هم حسابداری مدیریت استفاده می‌شود. در حسابداری مالی هنگام تهیه صورتهای مالی، اطلاعات حسابداری صنعتی تحت عنوان موجودی کالای پایان دوره مورد استفاده قرار می‌گیرد.در سیستم حسابدرای مدیریت نیز، اطلاعات در برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری‌ها کاربرد دارند.

در تعاریف حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده هزینه، به عنوان منابع فدا شده برای رسیدن به یک هدف خاص، معرفی می‌گردد. همچنین علاوه بر هزینه‌های اضافی گذشته با هزینه‌های برآوردی و آتی یعنی منابعی که قرار است در آینده مصرف یا فدا شوند نیز سر و کار داریم. هزینه‌ها عموماً به دو بخش عمده تفکیک می‌گردند.

هزینه های مستقیم در حسابداری صنعتی

هزینه‌های مستقیم که به هزینه‌هایی اطلاق می‌شوند که می‌توان آنها را به یک موضوع مشخص ارتباط دارد. مانند مواد اولیه مصرف شده در یک واحد محصول. هزینه‌های غیر مستقیم به هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که نمی‌توان آنها را به یک موضوع مشخص ارتباط داد. مانند هزینه‌های انرژی و برق مصرفی در تولید. لذا باید این هزینه‌ها را به طور عمومی و مشترک بین چندین موضوع هزینه تقسیم نمود. هزینه های غیر مستقیم بر مبنای روشهای مختلف تسهیم به موضوعات مختلف هزینه مانند محصولات تخصیص داده می‌شود.

هزینه‌های مستقیم خود به دو بخش منقسم میگردند که عبارتند از مواد مستقیم و دستمزد مستقیم. هزینه‌های مواد مستقیم به موادی اطلاق می‌گردد که به سهولت قابل ردیابی و تخصیص به یک واحد محصول تولید شده می‌باشد. این مواد شکل ظاهری محصول را تشکیل داده و بدون مصرف این مواد تولید محصول غیر ممکن است. دستمزد مستقیم ، حقوق و دستمزد افرادی است که مستقیماً در تولید محصول نقش داشته‌اند. نیز به سهولت قابل ردیابی و تخصیص به یک واحد محصول هستند.

هزینه های غیر مستقیم در بهای تمام شده

هزینه‌های غیر مستقیم معمولاً شامل هزینه‌های کارخانه به استثنای هزینه‌های مواد مستقیم و کار مستقیم است. به عبارتی هزینه‌هایی که نمی‌توان آنها را به سهولت به یک واحد محصول تخصیص داد. برای تخصیص این هزینه‌ها به محصول باید از فرآیند تخصیص و تسهیم استفاده نمود. مانند هزینه‌های مواد غیر مستقیم ، کار غیر مستقیم و سایر هزینه‌های ساخت. برای هزینه های غیر مستقیم می‌توان به عنوان مثال به هزینه‌ مواد کمک مصرفی در تولید اشاره کرد. برای کار غیر مستقیم می‌توان به عنوان مثال به هزینه حقوق و مزایای سر کارگر و یا مدیر تولید و یا هزینه حقوق و مزایای انباردار ، نگهبان و … اشاره نمود.

سایر هزینه‌های ساخت شامل کلیه هزینه‌های غیر مستقیم به جز مواد غیر مستقیم و کار غیر مستقیم می‌باشد. مانند هزینه تعمیرات و نگهداری ماشین آلات، هزینه بیمه ماشین آلات ، هزینه سوخت ، آب ، برق و سایر هزینه‌های غیر مستقیم کارخانه. به جمع هزینه‌های مواد مستقیم، کار مستقیم و هزینه‌های سربار ساخت هزینه‌های ساخت یا هزینه‌های تولید و یا تمام شده تولید اطلاق می‌شود.

هزینه‌ های مرتبط با قیمت تمام شده

علاوه بر این نوع هزینه‌ها هزینه‌های دیگری نیز هستند که نمی‌توان این هزینه‌ها را به عنوان هزینه‌های محصول قلمداد نمود. این هزینه‌ها در دوره وقوع در صورت سود و زیان انعکاس می‌یابند. تحت عنوان هزینه‌های عملیاتی طبقه بندی می‌شوند. مانند هزینه‌های توزیع و فروش و هزینه‌های عمومی و اداری. این هزینه‌ها به عبارتی هزینه‌هایی هستند که نه به طور مستقیم و نه به طور غیر مستقیم با تولید هیچ گونه ارتباطی ندارند. به عنوان هزینه‌های دوره یا هزینه‌های اداری تشکیلاتی نامیده می‌شوند.

ماهیت تمام هزینه‌های فوق از نظر رفتاری نیز به دوبخش هزینه‌های ثابت و متغیر تفکیک میگردد. هزینه‌های ثابت هزینه‌هایی هستند که بدون توجه به تغییرات حجم تولید در دامنه معین از تولید بدون تغییر هستند. مانند هزینه استهلاک ، هزینه بیمه ، اجاره ، عوارض و از این قبیل . هزینه ثابت در یک دامنه مربوط ثابت است. ولی تغییرات حجم تولید آن هزینه‌های ثابت در دامنه‌های مختلف، تغییر می‌یابد. طبیعتاً هزینه‌های ثابت برای یک واحد محصول، هر اندازه که تولید بیشتر باشد کمتر خواهد بود.

هزینه‌های متغیر هزینه‌هایی هستند که با توجه به تغییر در سطح تولید نیز تغییر می‌یابند. هزینه‌های متغیر در سطح کل تولید متغیر ولی در سطح هر واحد ثابت است. طبقه بندی هزینه‌ها برحسب رفتار هزینه‌ها به چگونگی واکنش هزینه‌ها در برابر تغییر در سطح فعالیت اشاره دارد. به بیان دیگر مقصود از رفتار هزینه‌ها مدلی است که براساس آن یک هزینه مشخص نسبت به تغییر در سطح فعالیت واکنش نشان می‌دهد.

روشهای هزینه یابی در حسابداری صنعتی

برای جمع آوری هزینه‌ها روشهای هزینه یابی مختلفی موجود است. در شرکت‌هایی که تولید محصولات به صورت انبوه و پیوسته صورت می‌گیرد بکارگیری نرم افزار قیمت تمام شده با روش هزینه‌یابی مرحله‌ای یا استاندارد مناسب است .

هزینه‌یابی مرحله‌ای روشی است برای اندازه گیری و گزارش قیمت تمام شده محصولات مشابهی که تولید آنها در یک سری عملیات تولیدی یکنواخت و بصورت انبوه و پیوسته صورت می‌گیرد. در هزینه‌یابی مرحله‌ای تأکید اصلی بر روی واحد یا مرکز هزینه می‌باشد. در هر واحد یا مرکز هزینه ، عملیات تولیدی مختلفی صورت می‌گیرد مانند واحد پرس یا بسته بندی.

معمولاً یک واحد محصول از دو یا چند واحد یا مرکز هزینه عبور می‌کند تا به انبار کالای ساخته شده برسد. در هزینه‌یابی مرحله‌ای هزینه های تولید هر مرکز هزینه به حساب موجودی کالای در جریان ساخت همان مرکز منظور می‌شود. گزارش هزینه تولید برای هر مرکز در پایان دوره زمانی معین تهیه می‌گردد.

هزینه یابی مرحله ای در حسابداری صنعتی

نرم افزار حسابداری صنعتی با رویکرد هزینه‌یابی مرحله‌ای معمولاً به چهار روش واقعی ، نرمال ، استاندارد و جذب قابل اجرا است. در هزینه‌یابی واقعی، کلیه عوامل تشکیل دهنده قیمت تمام شده محصول شامل هزینه‌هایی است که به طور واقعی انجام شده‌اند. ولی در هزینه‌یابی نرمال، از عوامل قیمت تمام شده محصول، هزینه‌های مواد مستقیم وکار مستقیم واقعی بوده ولی سربار کارخانه بصورت برآورده شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در هزینه‌یابی استاندارد با استفاده از استانداردهای مواد مستقیم ، کار مستقیم و سربار کارخانه قبل از شروع سال مالی ، قیمت تمام شده محصول محاسبه و تعیین می‌گردد. روش جذب ترکیبی از روش واقعی و استاندارد است. در آن هزینه‌ها واقعی بوده ولی موادبری و کاربری محصولات استاندارد است. واریانسهای بسیاری را از عملکرد تولید بدست میدهد. این نرم افزار حسابداری صنعتی همه روشهای فوق را بطور کامل پوشش می‌دهد.

تسهیم هزینه‌ها در قیمت تمام شده

هزینه‌های واقعی سربار کارخانه بصورت روزانه و به تفکیک مراکز هزینه در دفاتر ثبت میگردند. در صورتی که روش هزینه یابی واقعی باشد در پایان دوره حسابداری صنعتی، هزینه‌های سربار مراکز خدماتی کارخانه با استفاده از یکی از روشهای مستقیم یک طرفه یا ریاضی دوطرفه به دوایر تولیدی تسهیم میگردد. تسهیم هزینه‌ها در دو بخش اولیه و ثانویه انجام می‌گیرد.

منظور از تسهیم اولیه این است که هزینه‌های سربار به تفکیک مراکز خدماتی و تولیدی ردیابی، شناسایی و بدهکار حساب مرکز هزینه مربوطه ثبت و انباشته شده و بر اساس میزان خدمات هریک از مراکز به یکدیگر بدهکار حساب هر یک معین میگردد . در تسهیم ثانویه هزینه‌های سربار انباشته شده در مراکز هزینه دوایر خدماتی کارخانه حاصل از تسهیم اولیه به مراکز هزینه دوایر تولید منتقل می‌گردند . برای انجام تسهیم باید مبانی مناسبی را تعیین نمود . برای مثال برای تسهیم هزینه‌های تعمیرات ساختمان از نسبت سطح زیر بنا و برای هزینه‌های رستوران از نسبت تعداد کارکنان و برای کنترل کیفی از مقدار محصول استفاده نمود.

کارکرد BOM و OPC در نرم افزار حسابداری صنعتی

فرمول ساخت محصولات در قالب دو ساختار که اصطلاحاً موادبری و کاربری اطلاق می‌شوند معرفی میگردد. BOM درختواره محصولات است. در آن میزان مواد مصرفی و همچنین محصولات نیمه ساخته تولید شده را تا تکمیل محصول نهایی مشخص می‌شود. OPC نشان دهنده مجموعه عملیاتی است که باید روی درخت محصولات انجام گیرد تا محصول نهایی تولید شود. هزینه مواد بر اساس BOM و هزینه‌های کار بر اساس OPC به محصولات تخصیص مییابد. ضایعات نیز همچون محصولات با همین شیوه قیمت گذاری میگردند و در هر مرحله تولید هزینه‌های مواد و کار آن‌ها قابل شناسایی است.

بر مبنای این دو استاندارد و با استناد به آمار تولید و مصرف مواد. نیز ظرفیت‌های موجود تولید و هزینه‌های بدست آمده از مراحل تسهیم. همچنین موجودی های ابتدا و انتهای دوره ، قیمت تمام شده محصولات طی دوره ، انتهای دوره ، ضایعات عادی و غیر عادی و نیز حاشیه سود یا زیان محصولات و هزینه‌های جذب نشده طی دوره بدست می‌آید .

انحراف معیار در حسابداری صنعتی

تفاضل آنچه در استانداردها وجود دارد با آنچه در عمل اتفاق افتاده انحرافات زیادی را موجب می‌شوند. این واریانسها نشاندهنده مطلوبیت یا عدم مطلوبیت عملکرد تولید هستند. با شناسایی آن‌ها به سادگی میتوان نقاط ضعف و قوت موجود را شناسایی کرده و همانند آنچه در کشورهای صنعتی دنیا بوقوع می‌پیوندد در جهت کاهش بهای تمام شده محصولات قدم برداشت.

مراحل محاسبه قیمت تمام شده محصولات و واریانسهای حاصل از انجام آن محاسبات که می تواند دستیابی به نقاط ضعف و قوت عملکرد تولید را نمایان سازد و نیز اطلاعاتی تولید نماید که ابزار تصمیم گیری در نحوه کاهش قیمت تمام شده است، برای تولیدکنندگانی که محصولات متعدد و با مراحل تولید چند گانه‌اند به قدری پیچیده است که انجام آن با روش دستی کاری تقریباً غیر ممکن است .

همچنین به دلیل پیچیدگی فراوان در انجام این محاسبات و اطلاعات وسیع و گسترده‌ مورد نیاز، تاکنون نرم افزارهای حسابداری صنعتی موجود در ایران با ساده سازی عملکرد و کاهش تعداد محصولات پروسه را ساده‌سازی کرده‌اند. از طریق ادغام محصولات و صرفنظر کردن از تهیه واریانسهایی که نفسِ سیستم حسابداری صنعتی به عنوان ابزار مدیریت به آن وابسته است. با این شیوه آن را به فرآیندی دستی و بلااستفاده نزدیک کرده‌اند . لذا در عمل کارایی سیستم حسابداری صنعتی را در حد ابزاری برای پر نمودن اطلاعات ترازنامه‌ای و قانونی آن هم به ساده‌ترین روش تنزل داده‌اند.

معرفی نرم افزار حسابداری صنعتی کاربن

نرم افزار حسابداری صنعتی کاربن حاصل بیش از دو دهه تلاش برای طراحی و استقرار یک سیستم حسابداری صنعتی کاملاً مدرن در ایران است. تاکنون در صنایع متعددی از قبیل کاشی و سرامیک ، لاستیک ، قطعه سازی ، شیمیایی و غذایی اجرا و بهره‌برداری کامل گردیده است. این نرم افزار قابلیت انجام دقیق‌ترین و پیچیده‌ترین محاسبات قیمت تمام شده را برای تولیدکنندگانی با محصولات بی‌شمار و مراحل تولید متعدد دارد. به تفکیک هر محصول ، نیمه ساخته‌ها ، ضایعات عادی و غیرعادی هریک. همچنین انحراف معیارهای بسیار جامعی را تهیه می‌کند که بتوان از آنها به عنوان ابزاری قدرتمند برای مدیریت در شرایط اقتصادی کنونی بهره برداری کرد.

این نرم افزار بر مبنای رویکرد هزینه‌یابی استاندارد عمل می‌کند. که ویژه کارخانجات با تولید پیوسته و انبوه‌اند. بالاخص برای محاسبات پیچیده‌ مورد نیاز برای کارخانجات کاشی و سرامیک مناسب‌اند. که در یک دوره معمولاً دارای بیش از ۳۰۰ محصول طی ۱۰ مرحله تولید اند. تنوع مواد اولیه و نیمه ساخته آنها گاه درخت محصول را طی یک دوره بالغ بر یک‌صد هزار قلم می‌نماید. این نرم افزاردوره‌های بسیاری را در صنایعی از قبیل قند، کنسانتره، الکتریک، تسویه فلزات و غذایی با سربلندی پشت سر گزارده است.